December 2022

Een blog met tips en handvatten van Nicole Coppens


Eerste hulp bij ASS:
Fijne feestdagen


Lang aan tafel moeten zitten, bezoek, een kerstboom, ander eten, iedereen thuis: opeens is alles anders. De traditionele kerst is topsport voor iemand met autisme. Hoe ga je om met afwijkende dagen? Wat kun je doen om de grootste stress bij een kind met ASS vóór te zijn?



Nicole Coppens, grondlegger en directeur van Het Maashuis in Apeldoorn, is deskundige op het gebied van autisme. In dit blog deelt ze haar kennis met ouders en verzorgers.

‘Stel, ik zeg tegen jou: nu is het kerst en nu gaan we op de grond zitten, zonder sokken, maar met een muts op en we stapelen doosjes op elkaar. En om het nog leuker te maken: er komen heel veel mensen meedoen. Wat denk jij dan?

Wat betekent het?

Een kind of jongere met ASS denkt niet: oh ja, het is kerst, dan gaan we opeens lang ontbijten, aan tafel, waar een tafelkleed op ligt, met overal brandende kaarsen. En de familie komt of wij gaan naar familie. En we kijken samen naar een kerstfilm of spelen een spelletje wat we verder alleen op vakantie doen. Een driehoekje hoort iets waar hij geen plaatje van kan maken; hij snapt er niks van. Ook niet als hij vorig jaar en het jaar daarvoor kerst heeft gevierd; die koppeling maken de hersenen niet vanzelf. (Om het wat eenvoudiger te maken, noem ik mensen met ASS altijd driehoekjes en alle andere mensen een rondje.) Het hoofd van een driehoekje maakt overuren om te snappen wat er aan de hand is: alles lijkt opeens anders, wat gaan we doen, hoe lang duurt het, wat wordt er van mij verwacht en ik moet het allemaal goed doen. Stress. En van stress wordt een driehoekje stil of juist heel druk, teruggetrokken of boos.

Vooraf samen bespreken

Het is goed om vooraf te bespreken wat er gaat gebeuren, met kerst, in de vakantie, met oud en nieuw. Tot in detail: wie, wanneer, wat, hoe lang, waar. Leg ook uit waarom het opeens anders gaat dan anders. Ik leg uit dat er toneelstukjes zijn die er gewoon bij horen met kerst: bij elkaar zitten, veel praten en eten. En dan ga je weer naar huis.

Bedenk dat iemand met ASS iets essentieels niet zo goed kan: een situatie overzien en inschatten. Waar de rondjes veel ongemerkt snappen, intuïtief weten wat ze zien, wat iets inhoudt, wat er van ze verwacht wordt, moet een driehoekje dit stukje bij beetje bij elkaar bedenken. Iedere keer weer. Hulp is essentieel. Hoe meer je uitlegt en toelicht, hoe beter een driehoekje leert omgaan met nieuwe situaties. Dat geldt ook voor emoties: vertel dat het niks is om bang voor te zijn, leg uit waar de emotie vandaan komt. Dat betekent ook vragen stellen en zelf mee “puzzelen” om te achterhalen waar het gevoel vandaan komt. Driehoekjes voelen het allemaal, maar ze kunnen het niet duiden.

De telefooncentrale

Vergelijk het met een ouderwetse telefooncentrale: bij de rondjes komt een gesprek (een situatie of een gevoel) binnen, de telefoniste pakt de plug en steekt ‘m automatisch in het juiste gat om de verbinding tot stand te brengen. Bij een driehoekje komt een gesprek binnen en de telefoniste kijkt hulpeloos naar een wand vol gaten en heeft geen idee waar de plug in moet. Tenzij het driehoekje leert: aha, die situatie/die emotie, die herken ik. Door veel te oefenen, kan een driehoekje steeds meer inschatten en herkennen. Het komt dus goed, maar het kost nu veel energie. Houd daar rekening mee, vraag niet te veel. Zeker niet in zo’n verwarrende decembermaand.

Stel vragen: wat zou jij willen doen met kerst? Bespreek met elkaar hoe je het leuk houdt. Geef aan dat het niet erg is als je het nodig hebt om je even terug te trekken. Bespreek vooraf de mogelijkheden, zeg bijvoorbeeld: bij opa en oma kun je vast ook een plek vinden om je even terug te trekken. Dat is niet gek. Je doet niks verkeerd als het even teveel wordt.

Je hoeft geen rondje te zijn

Vergeet ook niet dat een driehoekje er niet goed in is te voelen wanneer de grens bereikt is: leer samen dat gapen, drukker gedrag of juist stil worden signalen kunnen zijn die aangeven dat er rust nodig is. Luister daar ook naar. Een driehoekje wil niks liever dan het goed doen, al lijkt het daar niet altijd op. Hij heeft al zo zijn best gedaan, dus als het genoeg is: rust.

Laatst kwam er een oudere man naar me toe. Hij zei: “Ik ben blij dat ik een driehoekje ben. Dat ik geen rondje hoef na te doen.” Daar gaat het om: dat we mogen zijn wie we zijn. De een is zus, de ander zo; laat ze los, die strakke ideeën over hoe dingen moeten zijn. Vraag je af: wat is nodig, wat maakt het fijn voor iedereen. En dat niet alleen met kerst, maar altijd.

Liefdevol

Ik zeg altijd: in december moet je niet opvoeden. Dan gaan we met z’n allen meebewegen met de maand. Geef ruimte. Laat iemand zichzelf mogen zijn in die dagen. Wees liefdevol, meer is niet nodig. In het Maashuis hebben we een kerstboom met lichtjes en een keer iets lekkers, verder doen we wat we altijd doen. Lekker overzichtelijk. En dat kan voor rondjes óók heel prettig zijn.

Fijne feestdagen!

Nicole

Het Maashuis

Autismevriendelijke gemeente

Apeldoorn is de meest autismevriendelijke gemeente van Nederland! Dit blijkt uit onderzoek van het Nederlands Autisme Register (NAR) dat al 10 jaar onderzoek doet naar autisme. Wethouder Anja Prins van de gemeente Apeldoorn heeft 11 april jl. hiervoor de award in ontvangst genomen. Hierbij was een mooie groep mensen uit Apeldoorn aanwezig; mensen met autisme, naasten en professionals.


Ouders beoordelen ons met een 8.8 !


Prikkelarm borrelen

Iedere laatste donderdag van de maand kun je bij StationRoyaal in Apeldoorn laagdrempelig en prikkelarm borrelen. Vind je uitgaan lastig, ben je op zoek naar contact en gezelschap? UIT1830 is er voor alle jongeren tussen de 18 en 30 jaar die om welke reden ook gewoon wat willen drinken in de stad, maar voor wie dit niet zo vanzelfsprekend is. 

https://stationroyaal.nl

Bijeenkomsten en webinars

Op de website van Balans vind je informatie over diverse interessante bijeenkomsten en webinars. 

Tickets zijn te bestellen via:

http://www.balansdigitaal.nl/agenda

Online wegwijzers voor autisme

De website http://www.autismeapeldoorn.nl  biedt een actueel overzicht van diensten, aanbod en activiteiten in Apeldoorn en omgeving. Er is onder meer informatie te vinden over wonen, begeleiding, vrije tijd, belangenverenigingen, onderwijs, werk en dagbesteding.

Ook op de website van het Samenwerkingsverband Autisme Gelderland (SAG) vind je een overzicht van meer dan 140 organisaties die zich aangesloten hebben, waaronder ervaringsdeskundigen, belangenverenigingen, onderwijs, MEE, GGZ, CJG, welzijnswerk, arbeid, ambulante begeleiding, vrije tijd en sport.

http://www.autismegelderland.nl


IJzerweg 53, 7335 DH Apeldoorn, Telefoon 055 - 301 42 28, info@maashuis.nl